Nga ultratingulli e deri te testi NIFTY – nënat e ardhshme kanë një gamë të gjerë të testeve plotësuese, për të larguar frikën rreth shëndetit të fëmijës.

Nga çdo dëshirë e nënës për një dhomë të gjerë për foshnjën, karrocën e bukur dhe rrobat e ëmbla për foshnjën,është dëshira e cila i tejkalon të gjitha dëshirat e tjera: dëshira për foshnje të shëndetshëm. Për fat të mirë, mjekësia moderne mund të ofrojë ndihmë të madhe në zbulimin e shëndetit të foshnjës që në kohën më të hershme.

Si të kërkojmë karrocën më të mirë, së shpejti do të kuptoni edhe kërkesat për testin më të përshtatshëm për të cilin ka mundësi të shumta. Para se të shqetësoheni për këtë, jemi këtu që t’ju prezantojmë me përparësitë, mangësitë, me lëndën e testimit, kur dhe si të realizohet.

Në këtë artikull do t’ju shpjegojmë:

Çfarë janë testet prenatale?

Ekografia

Kontrolli i translucencës nukale

Double Test

Biopsia e vileve korionike

Amniocenteza

NIPT

Çfarë janë testet prenatale?

Testet prenatale janë kontrolle mjekësore që i japin mjekut pasqyrën e gjendjes suaj dhe të foshnjës. Ekzistojnë disa lloje – të kalojmë te ata më të shpeshtit.

Përzgjedhja dhe testet diagnostikuese

Para se të fillojmë, është e rëndësishme të kuptojmë dallimin mes testit të zgjedhur dhe testeve diagnostifikuese. Testet prenatale i përzgjedhin dhe identifikojnë besueshmërinë se foshnja e juaj ka çfarëdo anomalie natyrale, kryesisht në aspektin gjenetik. Ato mund të tregojnë për problemet shëndetësore por jo edhe të diagnostifikohen. Edhe pse shumë prej tyre janë shumë precizë, akoma ekziston mundësia për rezultatet e gabuara pozitive dhe negative (rezultatet tregojnë gjendjen që nuk pasqyrohet apo e kundërta).

Derisa testet e përzgjedhura tregojnë sesi shtatzëna ka rrezik të lartë për anomali gjenetike, hapi i ardhshëm është testi diagnostifikues. Testi diagnostifikues është invaziv, gjithashtu është mënyra e vetme për diagnostifikimin e gjendjes së dyshimtë me një siguri të madhe.

Testet rutinore dhe opsionale

Disa teste prenatale janë pjesë e testeve rutinore dhe realizohen tek të gjitha shtatzënat, ndërsa për disa të tjera mund të vendosni nëse do t’i bëni. Megjithatë disa teste sikurse amniocenteza janë të dedikuara vetëm për shtatzënat me rrezikshmëri të lartë.

Më së shpeshti bëhen ekzaminimet e gjakut dhe urinës. Testet e HIV, anemisë, diabetit, hepatitit B, preklampsisë dhe faktori Rh u japin mjekëve informacione të rëndësishme për kujdesin tuaj prenatal.

Në këtë artikull do të flasim për ata që ndihmojnë në vlerësimin e shëndetit të foshnjës, sesi mund të jeni të informuar për të gjitha mundësitë dhe të diskutoni për to me gjinekologun tuaj.

Ekografia

Ultratingulli, që dikur quhej sonogram, sigurisht do të jetë kontrolli juaj i parë gjatë shtatzënisë. Gjinekologët e përdorin për të konfirmuar shtatzëninë, për të përcaktuar sa fryte mbani, të kontrollojnë nëse rastësisht keni shtatzëni ektopike (zhvillimin e frytit jashtë mitrës).

Ekografia gjithashtu i lejon mjekut matjen e fetusit, vlerësimin e kohës së lindjes, të rritjes dhe zhvillimit të foshnjës si dhe ndjekjen e shtatzënisë në përgjithësi.

Ekografia është një vegël me shumë të mira përveç kontrollit në mitër. Procesi përfshin përdorimin e tingujve të lartë të valëve me frekuencë të lartë, duke refuzuar organet e brendshme – krijojnë pasqyrën e organeve të brendshme.

Kur kryehet : mes javës se 8 dhe 12 të shtatzënisë.

Si kryhet: eksperti shëndetësor aplikon gelin në bark, rrëshqet nëpër të me sondë që transmeton ultratinguj.

Avantazhet: joinvaziv, pa rrezik për abort

Disavantazhet: jep informacione të kufizuara për shëndetin e foshnjës

 

Kontrolli i translucencës nukale

Ky është testi i përzgjedhur joinvaziv për detektimin e anomalive kromozomale, sindromës Down (T21), Edwards (T18) dhe Patau (T13). Është opsional, pra mund të vendosni nëse dëshironi këtë lloj kontrolli apo jo.

Me kontrollin maten trashësia e translucencës nukale- lëngu i hapësirës së mbushur në pjesën e pasme të qafës së foshnjës. Trashësia mund të tregojë për çrregullime kromozomale, por nuk tregon me siguri të madhe.

Gjinekologu juaj mund t’ju udhëzojë për këshillim gjinekologjik nëse foshnja e juaj klasifikohet me rrezik të lartë. Ata mund t’ju ndihmojnë të vendosni cili prej testeve invazive siç janë biopsia e mostra e vileve korionike apo amniocenteza – ne do t’ju tregojmë më shumë në vazhdim për secilën prej tyre.

Kur: në mes të javës së 11 dhe 14 të shtatzënisë.

Si: gjinekologu përdor ultratingullin për të matur trashësinë e translucencës nukale në qafën e frytit. Kryesisht realizohet përmes barkut, por edhe rrugëve vaginale.

Avantazhet: joinvaziv, pa rrezik nga aborti.

Disavantzhet: detekton vetëm 75-80% të rasteve me sindromën Down.

Double test

Double testi është test hormonal i gjakut të nënës i marrë nga dora. Kryesisht realizohet në kombinim me matjen e trashësisë së translucencës nukale dhe e rrit parashikueshmërinë pozitive të vlerës nga 80-90%. Testi analizon dy markerë të gjakut: betahCG e lirë (gonadotropina korionike njerëzore) dhe PAPP-A (proteina e plazmës – A lidhur me shtatzëninë).

Beta hCG e lirë është hormon që e prodhon placenta gjatë shtatzënisë. Shkalla e lartë e hormoneve tregon për sindromën Down apo Edwards. PAPP-A është proteinë plazmatike vitale. Në raport me beta hCG-në e lirë, shkalla e saj e ulët lidhet me rrezikun serioz nga sindroma Down.

Kur: në mes të javës së 8 dhe 12 të shtatzënisë

Si: me marrjen e mostrës të gjakut të nënës

Avantazhet: joinvaziv, nuk ka rrezik nga aborti

Skanimi i anomalive fetale

Skanimi i anomalive fetale është kontroll ku kontrollohet trupi i foshnjës suaj. Përdoret ultratingulli për kontrollin e pozicionit të placentës, kordonit të kërthizës, lëngut amniotik rreth foshnjës, mitrës dhe qafës së mitrës. Ky është skanim i anomalive fetale që realizohet në mes të javës së 18 dhe 20 të shtatzënisë.

Mjeku do të kontrollojë prezencën e çfarëdo anomalie te foshnja në kuptimin e rritjes dhe zhvillimit. Morfologjia fetale detekton shumë anomali lidhur me zemrën, shtyllën kurrizore, lukthin, veshkat dhe gjymtyrët, por jo të gjitha.

Përveç kësaj, mjeku gjatë kohës së kontrollit mundet shpesh të përcaktojë gjininë e foshnjës dhe datën e përllogaritur të lindjes.

Kur: në mes të javës së 18 dhe 20 të shtatzënisë

Si: me ndihmën e ultratingullit, mjeku kontrollon nëse foshnja ka ndonjë anomali

Avantazhet: joinvaziv, pa rrezik për abort

Disavantazhet: nuk mund të detektohen të gjitha anomalitë

Biopsia e vileve korionike

Biopsia e vileve korionike është metodë invazive që diagnostifikon anomalitë e mundshme gjenetike. Nuk futet në listën e kontrolleve rutinore, përveç kur në testet e tjera prenatale tashmë është konstatuar rritja e rrezikut për anomali gjenetike.

Vilet korionike janë pjesë të holla të placentës. Meqenëse kanë të njëjtën përbërje gjenetike sikurse fryti, mjekët mund t’i përdorin si inde nga të cilat analizohet materiali gjenetik i foshnjës. Mostra merret përmes qafës së mitrës (transcervikale) apo përmes murit abdominal (transabdominal). Mund të zbulojë nëse foshnja ka gjendje kromozomale apo gjenetike siç është sindroma Down apo ndonjë gjendje tjetër gjenetike, siç është fibroza cistike. Megjithatë biopsia e vileve korionike në vetvete mbart disa rreziqe, përfshirë rrezikun nga aborti (vlerësimi rreth 0.22%), senzitimi Rh, infeksioni i mitrës (shumë i rrallë).

Kur: në mes të javës së 11 dhe 13 të shtatzënisë, më së shpeshti në javën e 12-të të shtatzënisë

Si: Përmes ultrazërit mjeku përcakton pozitën e frytit dhe depërton me gjilpërë nëpërmjet murit abdominal dhe murin e mitrës me një gjilpërë të hollë. E merr një mostër nga indi i vileve korionike.

Avantazhet: më i saktë sesa metoda joinvazive

Disavantazhet: invaziv, rreziku për abort

Amniocenteza

Amniocenteza është një test i cili kontrollon gjendjen gjenetike apo koromozomale të foshnjës tuaj. Procesi i realizimit përfshin marrjen e mostrës së lëngut amniotik që rrethon fëmijën e palindur në mitër.

Ofrohet vetëm nëse ekziston rreziku që foshnja të ketë ndonjë rrezik gjenetik për shkak të:

– përzgjedhjes së mëparshme që tregon mundësinë se foshnja të lindë me gjendjen gjenetike siç është sindroma Down, Edwards apo Patau.

– nëse keni pasur shtatzëninë e kaluar që ka qenë e përfshirë me ndonjë anomali gjenetike

– keni në historinë familjare anomali gjenetike, siç janë sëmundjet e qelizave drapër, talasemisë, fibrozën cistike apo distrofinëmuskulore.

Procedura realizohet me ndihmën e një gjilpëre të hollë dhe të gjatë. Kalon përmes murit abdominal e udhëhequr me ultratingull. Edhe pse tingëllon e dhimbshme, zakonisht përshkruhet si hulumtim i dhimbshëm.

Amniocenteza ka përparësinë kryesore të produktivitetit shumë të lartë të saktësisë 99,9% dhe përcakton nëse fetusi ka anomali kromozomale, defekte të tubit nervor apo defekte gjenetike.

Kur: në mes të javës së 15 deri 20 të shtatzënisë

Si: gjinekologu fut gjilpërën përmes abdomenit në qeskën gestacionale për të marrë mostrën e vogël të lëngut amniotik

Avantazhet: rezultatet janë përfundimtare

Disavantazhet: invazive, rrezik nga aborti

NIPT

NIPT është shkurtesa për testin prenatal joinvaziv. Ashtu siç edhe emri sugjeron, është plotësisht i sigurt gjatë testimit të foshnjës nga anomalitë e mundshme kromozomale, nevojitet një mostër gjaku të shtatzënës nga dora e saj dhe nuk paraqet rrezik për frytin. Është e mundur që ADN-ja e foshnjës të kalojë në gjakun e nënës gjatë kohës së shtatzënisë.

NIPT është në veçanti i rëndësishëm për:

Gratë që janë 35 vjeç apo edhe më tepër,

Kanë histori familjare të gjendjes kromozomale,

Ekzaminimet e tremujorit të parë kanë treguar një rrezik të shtuar të aneuploidisë,

Anomalitë gjenetike mund të ndodhin në cilëndo shtatzëni. Për këtë rekomandohet për çdo shtatzënë pavarësisht viteve dhe rrezikun e potencialit gjenetik.

Kur: nga java e 10 e shtatzënisë

Si: me marrjen e mostrës së vogël të gjakut nga dora

Avantazhet: besueshmëri të lartë, joinvaziv

Disavantazhet: detekton vetëm anomalitë gjenetike

NIPT nga Geneplanet është testi NIPT më bashkëkohor dhe më i sofistikuar në treg dhe ka përqindjen  më të lartë të detektimit të trisomive më të shpeshta (99%).

Ndihmon në zvogëlimin e testeve të panevojshme prenatale invazive, siç është amniocenteza. Ofron përqindje të lartë të detektimit krahasuar me testet tradicionale, përzgjedh dhe ka përqindje më të vogël të rezultateve të rrejshme pozitive. Kjo do të thotë se gratë çdo herë e më pak janë të ekspozuara ndaj testeve të panevojshme invazive, siç janë amniocenteza apo biopsia e vilevet korionike, që paraqesin 1-2% të rrezikut për abort.

Megjithatë, ultrazëri është test i përzgjedhur që rekomandohet në kombinim me testin NIPT. Ultrazëri mund të detektoj anomalitë morfologjike që nuk rrezikojnë domosdoshmërisht anomalitë gjenetike

Cili është testi i duhur për mua?

Testet e përzgjedhura për anomali kromozomale rekomandohen për të gjitha gratë që futën në kategorinë e atyre me rrezikshmëri të lartë – mbi 35-vjet, me diabet, historinë e shtatzënisë më të hershme me anomali natyrale, por mund t’i ofrojnë qetësi çdo shtatzënë që pret foshnjën.

Edhe pse testi NIPT përzgjedh saktësinë e tij, ndjeshmëria është e pakrahasueshme me opsionet e tjera të qasshme.

Kjo nuk do të thotë se nuk duhet provuar teste tjera. Për shembull, edhe pse NIPT është shumë i saktë, kufizohet në testimet e anomalive gjenetike. Ultrazëri në anën tjetër mund të zbulojë probleme të mundshme morfologjike.

Kini parasysh se asnjë test nuk është i përkryer. Nëse bashkërisht me gjinekologun tuaj i kombinoni varësisht prej viteve tuaja, historinë familje të sëmundjeve dhe faktorë tjerë relevantë, rezultatet mund të sjellin siguri. Qetësinë që mund të ofrojnë në të gjitha sferat e shtatzënisë dhe pritshmërinë e lumtur të foshnjës tuaj.

 

Për më shumë informacion, si edhe për çmimet e testit NIFTY, vizitoni faqen  niftytest.al, profilin në Instagram nifty_test_albania, llogarinë në Facebook Nifty test Albania dhe sigurisht mund të kontaktoni përfaqësuesit për Shqipërinë: +355686077644 dhe Kosovën për çdo pyetje që mund të keni,por ndërkohë mos harroni që tashmë pagesa e testit NIFTY PLUS mund të realizohet edhe nëpërmjet kësteve.