Fëmijët shumë të vegjël nuk gënjejnë. Vogëlushët rrallë gënjejnë. Fëmijët pak më të rritur gënjejnë shumë. Dhe kjo është në rregull. Kur një fëmijë fillon të gënjejë, është një shenjë shumë e mirë që ai po përjeton një zhvillim njohës të shëndetshëm. Gënjeshtra ka tendencë t’i japë rrugë ndershmërisë më vonë. Të mësuarit të fëmijës çfarë është e drejtë dhe çfarë e gabuar çon në një kuptim të shumanshëm të konceptit kompleks të ndershmërisë.

Procesi kërkon kohë dhe prindërit duhet të kuptojnë dhe të kujtojnë se ndershmëria nuk është aq e thjeshtë sa të thuash të vërtetën. Fëmijët nuk mësohen të jenë plotësisht të vërtetë dhe nuk duhet të jenë. Ndershmëria totale është e papranueshme nga shoqëria, thotë psikologu për fëmijë Gene Beresin. Ai gjithashtu thotë se mësimi i ndershmërisë është një proces i gjatë dhe i ndërlikuar. Me fjalë të tjera, nuk është e lehtë.

“Njohja e të drejtës nga e gabuara i paraprin asaj që ne e quajmë” ndershmëri “dhe” e vërteta”. Ky është një koncept shumë më i lartë për fëmijët. Kjo nuk zgjidhet vërtet deri në moshën e hershme të shkollës. Në kohën kur fëmija është pesë ose gjashtë vjeç e kupton se çfarë është e vërtetë dhe çfarë jo. Fëmijët më të vegjël dinë të ndajnë të saktën nga e gabuara dhe ky është për ta koncepti i i ndershmërisë dhe prindërit e modelojnë atë përmes veprimeve të tyre”, – thotë Beresin.

Ja çfarë bëjnë prindërit që kanë fëmijë të ndershëm:

Ata janë vetë të ndershëm

Po, kjo është tepër e kuptueshme. Por kur u mësoni fëmijëve bazat për të drejtën dhe të gabuarën që në moshë shumë të hershme, përpiquni të mos gënjeni shumë para tyre. Shembulli i Beresinit? Mami është jashtë me fëmijët ndërsa babi po gatuan darkë. Gjatë rrugës për në shtëpi, ata ndalen në një dyqan sportiv për të parë disa sende jashtë. Kur ata kthehen vonë në shtëpi dhe babi e pyet mamin se ku ishte, nëna nuk duhet të përgjigjet “Ngecëm në trafik.” Është e rëndësishme që prindërit të thonë të vërtetën, madje edhe për gjërat e vogla. Ata dërgojnë mesazhe dhe fëmijët vënë re gjithçka.

E pranojnë kur e kanë gabim

Nëse prindërit bëjnë një gabim ata duhet ta pranojnë dhe të kërkojnë falje si dhe të tentojnë ta rregullojnë e ndryshojnë gabimin. Ky model është shumë i rëndësishëm.

Janë kërkues, jo autoritarë

Rritja e fëmijëve të ndershëm kërkon shumë durim. Ndërsa fëmijët rriten dhe jeta e tyre ndryshon, është e rëndësishme që ata të ndjehen të qetë për të qenë të sinqertë me prindërit e tyre, kështu që ndëshkimi nuk është një “plumb”. “Prindërit duhet të jenë të gatshëm të paktën t’u japin fëmijëve të tyre mirëbesim për të folur rreth gjërave për të cilat ata mund të kenë vështirësi. Ata nuk duhet domosdoshmërisht të ndryshojnë rregullat. Por prindërit që thonë vetëm “Ti ke shkelur rregullat dhe nuk flitet për këtë gjë”, do të kenë fëmijë që nuk do i besojnë më si prindërit e tyre”, – thotë Beresin. Kur fëmijët thyejnë rregullat, ata duhet të përballen me pasoja për atë sjellje. Por diskutimi dhe shpjegimi i këtyre rregullave, duke lavdëruar gjithashtu fëmijën tuaj që është treguar i sinqertë, do t’i ndihmojë ata të vazhdojnë të jenë të sinqertë me ju në të ardhmen.

Përdorin median për të dhënë shembuj

Prindërit që rrisin fëmijë të ndershëm lexojnë libra ose shikojnë filma me fëmijët e tyre ku personazhet në media gënjejnë ose mashtrojnë të tjerët. Në atë moment ata bëjnë pak pushim për të shpjeguar se çfarë po ndodh dhe pse është e gabuar.

Ata e kuptojnë që ndershmëria kërkon kohë

Ndërsa fëmijët e vegjël mund të kuptojnë vetëm ndryshimin nga ‘e duhura’ dhe ‘e gabuara’, adoleshentët janë në gjendje të kuptojnë sjelljet komplekse dhe konceptet abstrakte. Me fjalë të tjera, qëndrimi dhe puna edukative e prindërve duhet të ndryshojë në varësi të moshës dhe fazës që po kalon fëmija.

Lexo edhe: Këshilla për edukimin e fëmijëve nga pediatrja Lira Gjika: