Në 30 korrik të vitit 2000 një familje e madhe vajzash e grash mirëpriti djalin e saj të parë të shumëdëshiruar, për të cilin kishin thurur ëndrra që kur mësuan për ardhjen e tij. Ai erdhi në jetë përmes një lindjeje me operacion e për rrjedhojë, takimin me nënën nuk e pati që në çastet e para, por as në ditën e parë të mirëseardhjes në këtë botë. Diçka kishin kuptuar mjekët që i detyronte ta vononin takimin e nënës me fëmijën e porsalindur. Gersi Troka, kishte lindur me një çift koromozomesh më shumë se fëmijët e tjerë, sytë e tij ishin pak më të vegjël, të mbledhur dhe në portretin e tij dalloheshin disa tipare që e bënin të veçantë. Nëna e tij Merita e pa Gersin kur ishte dy ditësh dhe një pamje e tillë ishte familjare në rrethin e saj, kështu që mendoi se vogëlushi kishte trashëguar sytë e vegjël të mbledhur nga pjesëtarë të tjerë të familjes. Atë që mjekët e dalluan që në çastin e lindjes, ajo e mësoi disa ditë më vonë, i biri kishte lindur me sindromën Down. Ky fakt e gjeti të papërgatitur nënën e re, pasi në kohën kur ishte në pritje të ëmbël, në vendin tonë ende nuk mund të kryhej testi që e zbulon rrezikshmërinë e kësaj sindrome. Megjithatë, tashmë që kanë kaluar afro 19 vjet, Merita analizon moshën e saj disi të avancuar, që mendon se mund të ketë ndikuar në atë që përcaktoi fatin e saj dhe të të birit përgjithmonë. Ai test nuk u bë kurrë dhe sot Gersi është një 19-vjeçar pothuajse si gjithë bashkëmoshatarët e tij.

Gersi erdhi në këtë botë, duke ndryshuar njëherë e përgjithmonë jetën e nënës, Meritës, e cila nga ai moment ka vënë gjithë qenien e saj në dispozicion të të birit. Por, pothuajse gjithë ecuria dhe fazat e zhvillimit të tij fizik e social kanë qenë krejtësisht normale. Përveç vonesës deri në moshën tre vjeçare, në të folur dhe të ecur, çdo etapë tjetër ka qenë paralele me atë të gjithë bashkëmoshatarëve. E ëma, një grua fisnike, elokuente dhe me një mprehtësi që dallohet qartë në bisedë, ka qenë e informuar në detaje për sindromën e të birit, në një kohë kur informacioni rreth kësaj teme nuk ishte shumë i plotë dhe i aksesueshëm nga të gjithë. Për këtë arsye, ajo vendosi ta çonte Gersin në qendra të ndryshme për të ndjekur terapi të veçanta, përshtatur me nevojat e tij. “E vërteta është që e çoja në terapi më tepër që djali ta kishte ditën të mbushur, të socializohej. Por me të merresha shumë vetë në shtëpi”, – tregon Merita, nëna e Gersit, e cila për asnjë moment nuk shfaq nota ankesash në rrëfimin e saj. Me gjuhën verbale dhe atë të trupit duket sikur ajo ka 19 vjet që nuk jeton më për vete, por djalin e vetëm që solli në jetë, i cili nuk është vetëm fëmija, por edhe misioni i saj. Në çdo hap të jetës së tij, Gersin e ka shoqëruar e ëma e vetme, sepse të atin nuk e pati pranë që kur ishte një vjeç e gjysmë, kohë kur ai ndërroi jetë. Edhe pse në një moshë aq të vogël, kur kujtesa ende nuk është formuar, Gersi nuk e harron kurrë të atin, si të ishte rritur në prezencë të figurës së tij gjithmonë. “Emri im i plotë është Gersi Gëzim Troka, por e shënoj vetëm Gersi Troka në dokumente”, – thotë ai me krenari, duke treguar se i biri i kujt është.

Gersi ka shkuar gjithmonë në kopshte dhe shkolla normale, që prej moshës tre vjeçare, kohë kur janë dalluar cilësitë e tij të para në komunitet si një fëmijë i dashur, i shoqërueshëm, jo i ndrojtur. Shumë herët ai kishte nisur fizioterapinë dhe kur ishte tetë vjeç, dikush u sugjeroi notin si një sport që i ndihmon shumë fëmijët me sindromën Down. Pa më të voglin hezitim, e ëma vendosi ta regjistronte edhe në kurset e notit, me shpresën dhe dëshirën e madhe që të gjitha përpjekjet së bashku të kishin efekt pozitiv tek i biri. “Nuk kam refuzuar asgjë që i bën mirë Gersit, kam qenë gjithmonë pro gjithçkaje që i shërben dhe e ndihmon”,- thotë ajo me një përkushtim gati vetëmohues, siç mund ta ofrojë vetëm një nënë. Ditët e para të Gersit në shkollë kanë qenë pak të vështira, sepse mësuesja e klasës së parë nuk e priti shumë mirë për faktin se ishte ndryshe nga të tjerët, ndërsa prindërit dhe fëmijët janë treguar gjithmonë dashamirës dhe e kanë mirëpritur në rrethin e tyre. Vështirësia më e madhe qëndronte në përshtatjen me rregullat e shkollës, që ndryshonin nga ato të kopshtit, si qëndrimi në bankën e caktuar, respektimi i kohëzgjatjes së orëve mësimore e cështje të tjera të lidhura me disiplinën, që për një fëmijë me sindromën Down kërkonin më shumë kohë. Megjithatë, me shumë përpjekje e sakrifica e ëma ia doli që Gersi të arsimohej në atë shkollë, duke shprehur vetëm një kërkesë: që një mësuese e specializuar t’i qëndronte pranë gjatë orarit të shkollës. Kjo kërkesë nuk u plotësua kurrë dhe i vetmi shërbim që mori Gersi ishte ai i psikologes, e cila nga ana tjetër ofronte shërbimin e saj në disa shkolla shtetërore njëkohësisht. Por pavarësisht çdo peripecie, nëna e Gersit dhe vetë djaloshi shprehin mirënjohjen ndaj çdo personi që ka dhënë kontributin e tij sado të vogël në rrugëtimin e Gersit. “I jemi mirënjohës çdo edukatoreje, mësuese, psikologeje, trajneri, gazetari e gazetareje që ka mbështetur në një formë apo në një tjetër Gersin. Faleminderit shumë secilit për punën dhe kontributin e tyre. Në veçanti i jemi mirënjohëse drejtoreshës së institucionit Down Syndrome Albania, Emanuela Zaimit, që na ka mbështetur shumë dhe mësueses së klasës së pestë deri në të nëntën, falë së cilës unë kam pasur një qetësi shpirtërore të jashtëzakonshme. Ajo kujdesej jashtëzakonisht mirë për të dhe më informonte në çdo çast lidhur me ecurinë e tij”. Ndërsa shkollën e mesme, pas shumë idesh se ku do të shkonte, vendosën ta kryente për informatikë, me qëllimin që të fitonte një aftësi tjetër që më vonë do t’i shërbente në jetë. Ai është një nxënës me rezultate të mira dhe me synime të qarta për të ardhmen. “Më pëlqejnë shumë kompjuterat, jam mirë aty. Tani duhet të mësoj diçka më shumë për pjesën e qarkut, riparimeve e serviseve. Ndërsa pas gjimnazit dua të ndjek Universitetin e Sporteve. E dua që të kem mundësi të punoj më vonë, të bëj lekë, por edhe të bëhem me muskuj. Stërvitja do të më ndihmojë shumë për notin por edhe do të më zgjasë krahët. Kam ndjekur edhe një kurs për t’u bërë administrator sportiv”, – artikulon Gersi me një fjalor të pasur dhe me një vetëdije befasuese të problemeve dhe nevojave të tij.

Noti, sporti që Gersi e nisi për ta ndihmuar në lidhje me sindromën e tij, iu bë shumë shpejt pasion. Instruktorët dalluan aftësi të jashtëzakonshme tek ai dhe filluan ta angazhonin e stërvisnin seriozisht. Gjithë puna dhe mundi iu shpërblyen dhe sot ai numëron dhjetëra medalje e çertifikata si shpërblim në garat ndërkombëtare të notit, ku ka konkuruar me persona me sindromën e tij, me aftësi të tjera të kufizuara, por edhe në kategori normale. Gara e parë në të cilën mori pjesë ishte në Firence në moshën 16 vjeçare, e cila u pasua një vit më pas nga një garë në Çeki. E radhës ishte gara në Kosovë në maj të vitit 2018. Vetëm dy muaj më pas ai udhëtoi për një tjetër garë në Kanada, ndërsa në mars të vitit 2019 ishte pjesëmarrës në Lojërat Olimpike Speciale në Abu Dabi. Pothuajse në çdo garë ka dalë i pari në baterinë e tij dhe është vlerësuar me medalje e çertifikata. “Medaljet më pëlqejnë shumë, i ruaj të gjitha në shtëpi”, – tregon me entuziazëm Gersi.

Garën e fundit në Abu Dabi, ai e kujton edhe për një tjetër detaj, sepse kur u kthye në Shqipëri e priti një personalitet i rëndësishëm i jetës politike. “Kur erdha më priti kryetari i Bashkisë Erion Veliaj, i cili më tha se më mbante mend që të vogël. Kam shumë dashuri për Erjon Veliajn. Këtë vit ai kandidon sërish në zgjedhje dhe unë për herë të parë kam të drejtë të votoj. Kam të drejtë edhe të pi alkool mami, – i drejtohet të ëmës, -se tani tek tuk ma lejon ti ndonjë gotë”, – vazhdon Gersi duke dëshmuar sërish se nuk ka asnjë informacion më pak se bashkëmoshatarët e tij. Madje, ai gëzon një edukatë, fjalor, artikulim e elokuencë, të cilat shumë adoleshentë të tjerë nuk i kanë, edhe pse me një çift kromozomesh më pak.  Kromozomi që ka më tepër se fëmijët e tjerë duket se nuk ka asnjë ndikim negativ në jetën e Gersit, përkundrazi vetëm sa e bën më të dashur, më të sjellshëm, më të bindur e të mbarë. Ai është një qytetar i denjë, kalon kohën si çdo person tjetër i moshës së tij, shkon dhe vjen vetë nga shkolla, njeh paratë, bën blerje duke gëzuar pavarësinë dhe autonominë si çdo person tjetër i maturuar.

Pa asnjë dallim nga çdo adoleshent tjetër, edhe në familjen e Gersit zhvillohet lufta e brezave. Gjyshi do ta mësojë me punë, ndërsa Gersi i apasionuar pas teknologjisë, dëshiron të rrijë në kompjuter. “E dua gjyshin shumë, megjithatë zihemi se ai do që të bëj punë në shtëpi ndërsa unë dua të qëndroj në kompjuter. Por, prapë më vjen keq dhe e dëgjoj tani që është vetëm, se nuk e ka më nënën”, – rrëfen Gersi me zërin ku dallohet qartë dhembshuria për gjyshin, një nga njerëzit më të dashur të jetës së tij. Si një adoleshent në epokën e internetit, Gersi është aktiv në të gjitha rrjetet sociale, përdor Facebook e Instagram, dëgjon muzikë, ka artistët e tij të preferuar, por edhe shoqe më të veçanta krahasuar me të tjerat. “Më pëlqejnë shumë artistët që bëjnë hip hop, nuk mund ta shtyj jetën pa muzikë. Kam shumë qejf Feron, Don Phenom, Butën, Stinen ose ndryshe Nestin, ndërsa stili i muzikës së Noizyt dhe Stresit nuk është i preferuari im. Edhe pse më pëlqen muzika hip hop, kam dy përjashtime. Më pëlqen shumë Alban Skënderaj, që është i martuar me Miriam Canin dhe Landi i grupit West Side Family”, – flet me shumë patos Gersi për pasionin e tij muzikën. Por në fjalët e tij nuk dallohet vetëm dashuria e madhe për muzikën, bie në sy dukshëm se ai ka shumë informacion për gjithçka ndodh përreth, duke të bërë të dyshosh nëse ky fëmijë ka vërtet diçka ndryshe nga fëmijët e tjerë. Gersi është në gjendje të kuptojë gjithçka sheh e dëgjon, çdo femomen social, prandaj dhe preferencat e tij i ka të arsyetuara më argumente. “Kënga ime e preferuar është kënga Beso e grupit West Side Family. Më pëlqen se është dedikim për doktor Florin që nuk jeton më dhe ka mesazh të fuqishëm se duhet të besojmë”. Historia dhe muzika janë dy pasionet e tij krahas sporteve. “Historia më pëlqen sepse prej saj mësoj dhe arrij të kuptoj zanafillën që ka sjellë konfliktet të cilat janë të pranishme edhe sot. Ndërsa me muzikë mund të bëj lekë pafund”. Madje 19- vjeçari ka kuptuar edhe një sekret të suksesit të muzikës së sotme komerciale. “Dua shumë të mësoj dialektin kosovar që të mund të këndoj në koncerte”. Ëndrrën për muzikën, ai e ka prekur në një skenë të madhe, krah këngëtarit të tij të preferuar Alban Skënderaj, kur në vitin 2016 këndoi me të këngën “Refuzoj”.

 

Si një djalë i dashur e i shoqërueshëm, Gersi ka një shoqe pak më të veçantë se të tjerat, e cila mëson në të njëjtën shkollë me të. Ai madje është shumë xhentil dhe detajist, saqë ka menduar për të edhe në kohën kur ishte në Abu Dabi për aktivitetin sportiv. “Doja t’i sillja diçka nga Abu Dabi, por atje është jeta shumë luksoze dhe gjërat kushtonin shtrenjtë kështu që nuk munda”,- tregon me pak keqardhje Gersi. Djaloshi është shumë i lidhur me familjen, ku ka gjetur gjithë dashurinë që i nevojitet, duke mos ndjerë kurrë as nevojën për një motër ose vëlla, edhe pse është fëmijë i vetëm. Gjithë këtë dashuri e mirënjohje që ndien për familjen, Gersi ka dëshirë ta përjetësojë me një tatuazh në trup, ku dëshiron të gdhendë emrat e tyre. Në mënyrën e tij të të folurit, që pasqyron mënyrën e rrjedhshme e të logjikshme të të menduarit, nuk vërehet asnjë ndryshim nga çdo person tjetër, pa aftësi e nevoja të veçanta si ai. Ndoshta kjo është arsyeja përse Gersit nuk i pëlqen të shoqërohet vetëm me persona që kanë sindromën Down, por do të jetë pjesë e shoqërisë gjithëpërfshirëse. Ai është shumë i vetëdijshëm për sindromën që ka, i di dhe emrin, madje dallon të ngjashmit e tij, duke përdorur shprehjen “dikush si mua” sa herë flet me të ëmën, por nuk dëshiron të kufizohet vetëm në rrethin e ngushtë të këtyre personave. Ai ka mësuar, është përpjekur, angazhuar e punuar për të gëzuar të drejtën të jetë pjesë e shoqërisë së tërë, si Gersi Troka, jo si djali me sindromën Down.

Duke e njohur si një djalë të edukuar e të aftë, kushdo mund ta harrojë problemin e Gersit, përveç një personi të vetëm, nënës së tij. Thonë se fëmija është pasqyra e prindit dhe Gersi reflekton një individ të sjellshëm, të dashur, të arsimuar, të ditur, por për Meritën kjo nuk mjafton që të ketë shpirtin e qetë. “Ç’do të bëhet kur të mos jem unë?” është pyetja që e mundon atë çdo ditë. Ajo është përpjekur me çdo mundësi për të birin, pa llogaritur asnjë kosto financiare, kohore, por sërish nuk është mjaftueshëm. Meritës i ka rënë rasti të udhëtojë në shumë vende duke shoqëruar Gersin dhe ka parë sesi trajtohen personat me nevoja të veçanta, gjë që lë shumë për të dëshiruar në vendin tonë. Shteti dhe shoqëria duhet të ofrojnë më shumë mundësi për këta individë që kur janë fëmijë, në mënyrë që të përgatiten për të qenë të rritur të zotë nesër. Një organizim e përkushtim më i mirë ndaj tyre nuk është me përfitim vetëm për ta, por për gjithë shoqërinë në të cilën do të integrohen. Krijimi i mundësive dhe hapësirave për ta, do të ishte një qetësim për zemrat e prindërve, që të mos ndiejnë se po lënë përgjysmë misionin të cilit i kushtuan jetën, kur të largohen nga kjo botë.

Lexo edhe: “Nuk ke ç’e do Glorian se është Down”, fjalët e një nëne drejtuar të birit