Zakonisht besohet se konsumi i shumë ëmbëlsirave dhe i sheqerit të tepërt shkakton diabet. Ekspertët e Shoqatës Italiane të Diabetit theksojnë, megjithatë, se konsumi i tepërt i yndyrnave të ngopura është faktori kryesor i rrezikut për këtë sëmundje.
Toksike për të gjithë organizmin
Kur marrim shumë yndyrna të ngopura nga dieta, ato shndërrohen në acide yndyrore të lira në gjak dhe arrijnë në organet e ndryshme të përfshira në metabolizmin e glukozës, duke ndryshuar funksionet e tyre. Ekspozimi kronik ndaj niveleve të larta të acideve yndyrore të ngopura çon në ndryshime në funksion ose madje edhe vdekjen e qelizave beta të pankreasit, ato që prodhojnë insulinën, dhe kjo mund të favorizojë shfaqjen e diabetit të tipit 2.
Yndyrnat e ngopura gjithashtu mund të grumbullohen në mëlçi duke çuar në të ashtuquajturën “mëlçi yndyrore”, sëmundje të mëlçisë yndyrore jo-alkoolike. Një nivel i lartë i acideve yndyrore në gjak gjithashtu mund të shkatërrojë qelizat e muskujve të zemrës, të shkaktojë rezistencë ndaj insulinës në indet periferike, të shkaktojë ndryshime funksionale të qelizave të muskujve të lëmuar që mbulojnë enët e gjakut.
Cilat janë yndyrat “e këqija” …
Bëhet fjalë për konsumin e ushqimeve të pasura me acide të ngopura yndyrore dhe yndyrna trans (ose “të hidrogjenizuara”) që rrisin rrezikun e diabetit të tipit 2. Ushqimet që është mrië të minimizohen janë gjalpi, mishi i kuq, ato të përpunuara (sallamet, mishi i konservuar ), ushqimet industriale që përmbajnë yndyrna bimore si palma dhe vaji i kokosit. Yndyrnat “e hidrogjenizuara” janë të dëmshme sepse shoqërohen gjithashtu me një rrezik më të madh të sëmundjeve kardiovaskulare. Ato mund të gjenden gjithashtu në vajrat që përdoren për të skuqur disa produkte industriale, në produkte të pjekura (biskota, snacks, sanduiçe, sanduiçe, kriska) etj.
Yndyrat e mira
Vezët, çokollata dhe gjalpi i kakaos përmbajnë gjithashtu yndyrna të ngopura, por nëse nuk e teproni nuk krijojnë probleme të mëdha; po edhe arrat, bajamet, farat, bishtajoret dhe peshqit e tillë si skumbri, salmoni, toni, sardelet përmbajnë acide yndyrore të pangopura omega-3 dhe omega-6. Këto të fundit shoqërohen me një rrezik të zvogëluar të diabetit të tipit 2.
Për personat me diabet rekomandohen fuqishëm acidet yndyrore mono-të pangopura, veçanërisht acidi oleik që gjndet me bollëk te vaji i ullirit, por edhe vajrat e farës së misrit, lulediellit, sojës, pambukut dhe shalqirit. Ato ndihmojnë në uljen e rrezikut të diabetit, përmirësojnë profilin e lipideve, presionin e gjakut dhe kontrollin e glikemisë.
Diabeti prek mbi 415 milion njerëz në të gjithë botën, një shifër, sipas OBSH-së, e destinuar të arrijë në 642 milion deri në vitin 2040. Është gjithashtu një nga faktorët e parë të rrezikut për Covid-19.
Lexo edhe: Diabeti mund të mbahet nën kontroll përmes analizimit të një loti
Për të lënë një koment ju duhet të jeni regjistruar Identifikohu