Goditja në tru: a mund të shmanget? Kjo është pyetja që disa studiues në Universitetin e Roterdamit në Holandë i bënë vetes, duke shqyrtuar të dhënat e pothuajse 39 mijë njerëzve të ndjekur për 15 vjet, me qëllim identifikimin e shënuesve të sëmundjes në gjak ose, përkundrazi, elementëve mbrojtës, pra për të marrë një profil gjithnjë e më të saktë të rrezikut për secilin.

Armiqtë që duhen luftuar

Sipas rezultateve, të publikuara në Neurology, ka 10 komponime të rrezikshme: ndër këto janë kolesteroli “i keq” LDL, trigliceridet dhe piruvati, një substancë që rrjedh nga metabolizmi i glukozës dhe e cila, nëse është e pranishme në sasi, rrit probabilitetin e goditjes në tru me 13 për qind.

“Miqtë” që mbrojnë trurin

Ndërsa aminoacidi thelbësor histidina, i gjetur në ushqime të tilla si mishi, vezët, produktet e qumështit dhe drithërat, duket mbrojtës sepse përqendrimet e larta në gjak zvogëlojnë rrezikun e goditjes në tru me 10 përqind. “Histidina mund të transformohet në histamine, e cila nga ana tjetër promovon zgjerimin e enëve të gjakut dhe zvogëlimin e presionit të gjakut dhe inflamacionit,” thotë Dina Vojinovic, koordinatore e hetimit.

3 shkaqet themelore

Siç shpjegon Massimo Del Sette, nënkryetar i Shoqërisë Italiane të Neurologjisë dhe anëtar i Bordit të Drejtorëve të Shoqatës për Luftimin e Goditjes cerebrale (ALICe Italia), “Ekzistojnë tre shkaqe kryesore të goditjes ishemike, më e shpeshta në të cilat një enë cerebrale mbetet e mbyllur. Pengesa për kalimin e gjakut mund të ndodhë për shkak të një kardioembolie (bllokimi rrjedh nga mpiksjet që formohen në zemër dhe më pas udhëtojnë në tru), dhe në këtë rast shkaku është pothuajse gjithmonë një nga format më të zakonshme të ritmit të zemrës, fibrilacion atrial; pengesa mund të jetë për shkak të trombozës së një ene me arteriosklerozë, siç ndodh për shembull kur në karotidet që bartin gjak në tru ka pllaka nga të cilat mund të shkëputet trombi; më në fund, goditja në tru mund të varet nga sëmundjet e enëve të vogla cerebrale, për shembull sepse vuani nga hipertensioni ose diabeti që dëmtojnë arteriet dhe shpesh çojnë në mini-goditje që nuk i kuptoni derisa përfshijnë zona të mëdha të trurit”.

Faktorët e rrezikut

“Në rrjedhën e sipërme të shumicës së këtyre shkaqeve të njohura të goditjes në tru – vazhdon Del Sette – ka faktorë rreziku të modifikueshëm duke përfshirë kolesterolin e lartë, por edhe duhanpirjen, një mënyrë jetese të ulur, një dietë të pashëndetshme. Faktorët e ndryshëm të rrezikut shumëfishojnë rrezikun. Vlerësimi i rrezikut të përgjithshëm duhet të përfshijë gjithashtu faktorë rreziku të pandryshueshëm si mosha, gjinia dhe familjariteti me sëmundjen: ato nuk mund të ndryshohen, por ndihmojnë për të dhënë një pamje më të saktë të shkallës së rrezikut “.

Parandalimi

Pra, duke ndryshuar zakonet dhe jetën tuaj praktike mund të bëni shumë: për shembull, humbja e peshës ndihmon shumë, veçanërisht nëse zvogëloni “barkun” sepse dhjami i barkut është më i rrezikshmi edhe për goditjen në tru. “Ne të gjithë e dimë se cilat janë rregullat e një jete të shëndetshme, por zbatimi i tyre në praktikë është i vështirë – vazhdon neurologu – Për të pasur sukses duhet të identifikoni armikun. Ndonjëherë ndryshimi i zakoneve nuk është i mjaftueshëm dhe ilaçet bëhen të domosdoshme. Ekziston edhe mundësia e ndërhyrjes kirurgjikale, në raste të zgjedhura, për të hequr pllakat aterosklerotike të rrezikshme në karotide: zgjedhja nuk është e thjeshtë dhe duhet të vlerësohet rast pas rasti ”.

Njihni simptomat sa më shpejt të jetë e mundur

Simptomat e goditjes në tru janë delikate: ato shfaqen papritur dhe duhet të rrisim vigjilencën menjëherë: të mos qenit në gjendje të shihni mirë gjysmën ose një pjesë të objekteve ose të mos lëvizni mirë krahun, këmbën ose të dy gjymtyrët në njërën anë të trupit; të kuptoni se keni gojë të shtrembër; ndjeni një gjymtyrë ndryshe; pamundësia për të koordinuar lëvizjet ose për të qëndruar në ekuilibër; të mos jeni në gjendje të flisni ose dhimbje koke ndryshe nga çdo herë tjetër.